قبه الصخره (به عربی: قبة الصخرة المشرفة) یکی از مهم‌ترین آثار معماری اسلامی بعد از مسجدالاقصی در بیت‌المقدس است. این مسجد تقدس خاصی نزد مسلمانان دارد. همچنین یکی از قدیمی‌ترین نمونه‌های هنر معماری ارزشمند تمدن اسلامی است.

صخره :
====
مقصود از صخره در اینجا، سنگی است که برای سه ادیان آسمانی: اسلام، مسیحیت و یهودیت مورد احترام است. در اثر آمده است که در شب معراج محمد پسر عبدالله پیغمبر اسلام از روی این صخره سوار بر براق و به معراج رفت. در سفرنامه ناصرخسرو ادعا شده‌است که به هنگام ورود پیامبر به مسجد، آن صخره پیش پایش از زمین بلند شد و پس از عروج‌اش، آن سنگ دیگر روی زمین برنگشت.

طول و عرض صخره :
============
طول صخره از شمال به جنوب ۵/۱۷ متر و عرض آن از مشرق به مغرب سیزده متر و ارتفاع آن یک تا دو متر است.

گنبد طلایی:
========
گنبد طلایی قبه درست بر روی صخره قرار گرفته‌است. در صحن صخره، هشت چاه وجود دارد.

بنای قبة را که بر روی این صخره واقع شده‌است، به دستور خلیفهٔ اموی عبدالملک بن مروان مابین سالهای (۶۹۱ _ ۶۹۲) میلادی ساخت شده‌است. خلیفه عبد الملک برای اینکه بتواند هزینه و مخارج این عمارات را تأمین نماید، دستور داد خراج و مالیات هفت سال سرزمین مصر را به این کار اختصاص دهند. قبهٔ المشرفه در بالاترین نقطهٔ حرم قدسی الشریف قرار دارد، وقبه الشریفه در مرکز شکل عدد (۸) واقع وطول ضلع آن (۲۰،۵۹ متر) و ارتفاعش (۹،۵۰) متر می‌باشد.

گنبد طلایی در زمان اشغالگران صلیبی 
=======================
در سال ۱۰۹۹ میلادی، اشغالگران صلیبی این گنبد زیبا [قبه] را به کلیسا تبدیل نمودند و بر روی صخره، جایگاهی برای "قربانی" قرار دادند، اما الملک الناصر صلاح الدین ایوبی پس از فتح بیت المقدس آثار صلیبیون را از بین برد و گنبد را تزیین نمود و دیوارها را با سنگ مرمر پوشانید . در دوران پادشاهان ایوبی و ممالیک مصر و خلفای عثمانی به تعمیر و مرمت ساختمان مسجد اهمیت فراوانی دادند، چنانکه زیبایی های هنر معماری اسلامی در مسجد به فراوانی دیده می‌شود .

زیبایی قبه الصخره
===========
قبة الصخره یکی از زیباترین اماکن مقدسهٔ روی زمین است و از نظر سبک معماری، نقشه و ساختمان از معدود ساختمان‌های بی نظیر جهان محسوب می‌گردد، زیرا دارای سه شاخص عمده در ساختمان می‌باشد که در دیگر مساجد و اماکن مقدسه مشاهده نمی‌گردد، ساختمان مسجد قبه الصخره کلاَ بر روی سکوئی ذوزنقه‌ای شکل واقع شده که ابعاد آن عبارت‌اند از :

ضلع شمالی ۱۵۰ متر.
ضلع جنوبی ۱۲۵ متر .
و اضلاع دو طرف هر یک ۱۶۰ متر .

قبة الصخره به علت زیبایی بسیار و همچنین ارزش و بهای زیادی که خلفای اسلامی برای آن قائل شده‌اند، در نظر مسلمین پر اهمیت تر از بنای مسجدالاقصی فرض شده‌است، در صورتی که این چنین نیست .

گنبد طلایی وحرم شریف 
===============
گنبد طلایی قبه تقریباً در میانهٔ حرم شریف واقع گردیده، سه متر و نیم از کف و صحن حرم شریف بلند تر است و با هشت پلکان از چهار طرف به صحن حرم مربوط می‌شود، این پلکان‌ها را در اصطلاح موازین می‌نامند . طول بعضی از این پلکان‌ها زیاد بوده و با معماری بسیار زیبایی ساخته شده‌است که با محاذات ستون‌ها و طاق‌هایی بر روی آن‌ها، منظره دروازه‌هایی را پیدا می‌کند که با شکوه خاصی در اطراف سکو دیده می‌شود . به نحوی که شخص از پایین احساس می‌کند که از دروازهٔ بزرگی باید وارد مسجد شود . در جستجوی علت احداث این سکو چنین به‌نظر می‌رسد که برای حفظ حالت طبیعی صخره مقدس که قلهٔ کوه بوده و برای تبدیل شیب تند اطراف آن به یک سطح مسطح و صاف بنا گردیده‌است.

معماری قبةالصخره
===========
بر خلاف دیگر مساجد جهان، واماکن و ساختمان‌های مساجد و اماکن مقدس که معمولاً مستطیل شکل هستند، شکل قبه الصخره از یک هشت ضلعی منظم تشکل گردیده که طول هر یک از اضلاع آن ۲۰/۱۹ متر و قطر آن ۸۶/۵۴ متر است.

همچنین ساختمان قبةالصخره باز هم برخلاف ساختمانهای مساجد معمول فقط دارای یک گنبد بزرگ می‌باشد که قطر آن ۷۷/۲۳ متر و ارتفاعش ۲۱ متر می‌باشد. ارتفاع ساختمان از کف تا انتهای گنبد ۳۳ متر است.

درون قبه الصخره
==========
در داخل ساختمان دو ردیف ستون بر روی دو دایره متحدالمرکز قرار دارد . در دایره بزرگ هشت ستون بزرگ است که بین آنها نیز ۱۶ ستون با قطر کمتر بر روی همان دایره پایه گذاری شده‌است.

بر روی دایرهٔ کوچک که داخل دایره مذکور قرار دارد، چهار ستون برگ در چهارگوشه و بین آنها نیز مجموعا دوازده ستون ساده تعبیه شده‌است. گنبد بر روی ستون‌های این دایره احداث گردیده‌است. فواصل بین این ستون‌ها به کمک محجری چوبی و مشبک با ارتفاع متجاوز از یک متر محصور شده‌است. در حقیقت این محجر به منظور محفوظ داشتن صخره مقدس احداث گردیده‌است و فقط در قسمتی که شکل درب ساخته شده می‌توان وارد محوطه صخره مقدس شده و به آن دست مالید.

در کنار یکی از ستون‌ها و در قسمت جنوبی صخره مقدس، محفظه‌ای ساخته شده‌است که به وسیلهٔ نردبانی فلزی به سقف گنبد متصل می‌شود که به نشانهٔ محل حرکت تاریخی پیامبر اسلام محمد برای معراج سماوی مذکور در تفاسیر است.

روشنایی
======
نور و روشنایی داخل ساختمان به وسیلهٔ دو ردیف پنجره تامین می‌گردد که یک ردیف آن در دیوارهای هشت ضلعی و ردیف دیگر در دیواره تحتانی ساختمان است. این دیوارها با بهترین سنگ‌های مرمر و نیز دیوارهای بالا با بهترین کاشی‌های بسیار زیبا ومجلل پوشیده شده‌اند. در سطح درونی گنبد آیاتی از قرآن مجید با بهترین خط و با طلای ناب نوشته شده‌است.

سطح بیرونی گنبد طلایی
==============
سطح بیرونی گنبد مطلا (مُذَهَب) است و از نوعی آلیاژ مخصوص پوشیده شده‌است که دائما به رنگ زرد می‌درخشد . قبه الصخره چهار درب ورودی دارد که در چهار سمت:

شمال.
جنوب
شرق.
غرب.

قرار دارند . معمولاً فقط درب غربی برای ورود و خروج نمازگزارن باز است . درب جنوبی به نام باب المکه و درب شرقی به نام باب القضاء معروف است .

مسجد الصخره 
=========
چنانچه گفته شد صخرهٔ مقدسی که پیامبر اسلام از روی آن به معراج رفتند در داخل قبه الصخره و درست در وسط آن قرار دارد. در داخل این صخره غاری وجود دارد که حدوداً ده نفر می‌توانند در آن نماز بخوانند و به همین جهت این محوطه را «مسجد صخره» می‌نامند.

کف مسجد الصخره در حدود ۳ متر پایین تر از کف «قبه الصخره» است. داخل مسجد الصخره به وسیلهٔ برق روشن می‌گردد . «صخرهٔ مقدس» و «مسجد الصخره» در داخل آن قراردارد، در حقیقت یک قطعه سنگ واحد بزرگی است که در اصل قلهٔ کوهی بوده‌است و لذا سطح بیرونی آن به صورت حرم هرمی از کف «قبه الصخره» به اندازهٔ یک متر و نیم بلندتر بوده و بر آمده می‌باشد. این صخره که سخت است دارای رنگ سفید مایل به کرم و تقریباً مانند نوعی مرمر به نظر می‌رسد. در أثر زلزلهٔ سال ۱۰۶۷، تَرکی بر روی صخره ایجاد شد که هم اکنون قابل مشاهده‌است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: